سالانه چند صد ميليارد دلار كالا در جهان مبادله‌مي‌شود تا نيازمنديهاي گوناگون ساكنان نقاط مختلف جهان تامين شود. رشد چشمگير حجم‌مبادلات تجاري در قرن اخير، هر چند متاثر ازافزايش مازاد توليد در برخي كشورها و نيزگسترش فعاليتهاي بازاريابي بين‌المللي است، امادر عين حال نمي‌توان سهم عمده سيستم حمل ونقل جهان را در زمينه‌سازي براي افزايش حجم‌مبادلات تجاري ناديده گرفت .
حمل و نقل كارامد و موفق زمينه‌ساز اقتصادسالم است. حمل و نقل از امور زيربنايي و يكي ازاجزاي مهم چرخه توليد ـ مصرف است. هر چندفعاليتهاي حمل و نقل (عمليات تغيير مكان‌كالاها) خود بخشي از فرايند توليد است درطبقه‌بندي بخشهاي اقتصادي از بخشهاي خدماتي‌محسوب ميشود.
بعضي محققان رشد بخش‌حمل و نقل را منوط به رشد توليد و برخي ديگررشد توليد را منوط به رشد بخش حمل و نقل‌مي‌دانند. در هر حال با گسترش جوامع بشري وپيچيده شدن روابط اجتماعي و اقتصادي، تعيين‌اين كه توليد مقدم است يا حمل و نقل كار مشكلي‌است.
سازمانها و ارگانهای مرتبط با حمل و نقل بین المللی در داخل کشور
- اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران .
- گمرک جمهوری اسلامی ایران .
- کانون جهانگردی و اتومبیلرانی جمهوری اسلامی ایران .
- نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران .
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
- وزارت امور خارجه .
- انجمنهای مختلف صنفی .
- کلیه سفارتخانه های دنیا .
- شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران .
- شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران .
- شورای عالی هماهنگی ترابری .
- شورای ساماندهی مبادی ورودی و خروجی مجاز زمینی کشور .
- کمیته ساماندهی ، هماهنگی و توسعه ترانزیت .
سازمانها و ارگانهای مرتبط به حمل و نقل بین المللی در خارج از کشور ( جاده ای – هوایی – دریایی – ریلی )
سازمانها و ارگانهای مرتبط با حمل و نقل بین المللی در خارج ازکشور بالغ بر 50 سازمان می باشد که بطور نمونه تعدادی از مهمترین آنها به شرح ذیل اعلام می گردد:
- اتاق بازرگانی بین المللی ( ICC )
- سازمان تجارت جهانی ( GATT )
- سازمان هواشناسی جهانی ( WMO )
- سازمان جهانگردی جهانی ( WTO )
- سازمان همکاری های اقتصادی ( ECO )
- فدراسیون بین المللی شرکتهای حمل و نقل بین المللی فورواردر ( FIATA )
- اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای ( IRU )
- فدراسیون بین المللی اتومبیل ( IAF )
- فدراسیون بین المللی راهها ( IRF )
- اتحادیه بین المللی کنگره های راه آهن ( IRCA )
- سازمان بین الدول برای حمل و نقل بین المللی راه آهن ( OTIF )
- کمیته بین المللی حمل و نقل راه آهن ( IRTC )
- اتحادیه بین المللی راه آهن ها ( UIC )
- سازمان همکاریهای راه آهن ها ( OSSHD )
- سازمان بین المللی دریانوردی ( IMO )
- اتحادیه بین المللی بنادر و لنگرگاهها ( IAPH )
- اتحادیه کشتیرانی کشورهای اسلامی ( ISA )
- کشتیرانی اکو
- کمیته آ سه ان
- فدراسیون بین المللی کشتیرانی ( ISF )
- سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری ( ICAO )
- انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی ( IAIA )
- شرکت هواپیمایی اکو
قوانین حمل و نقل
در حمل و نقل بین المللی قوانین مشترکی وجود دارد که کشورها در بعضی از موارد بصورت عام و در بعضی موارد بصورت خاص می بایست آن را رعایت نمایند که بالغ بر 60 کنوانسیون- موافقتنامه و پروتکل می باشد که تعدادی از مهمترین آنها به شرح ذیل اعلام می گردد.
مجموعه ای از قوانین گمرکات هر کشوری می باشد که در داخل همان کشور از آن تبعیت می نمایند
مجموعه ای از مقررات رسمی اتاق بازرگانی بین المللی می باشد که برای تفسیر اصطلاحات بازرگانی بکار گرفته شود .
کنوانسیون TIR
مجموعه از قوانین بین کشورها می باشد که هر کشوری که عضو این کنوانسیون باشد. وسیله نقلیه حامل کالاتحت کنوانسیون فوق از بازرسی در مرزها جلوگیری بعمل می آید مگر در موارد مشکوک .
مجموعه ای از قوانین است که ناظر به روابط بین حمل کننده، فرستنده و گیرنده می باشد .
کنوانسیون کالای خطرناک ( ADR )
مجموعه ای از قوانین است که جهت یکسان سازی و هماهنگ کردن حمل و نقل کالاهای خطرناک در سطح قاره اروپا می باشد
موافقتنامه ترانزیت تجاری سازمان همکاری اقتصادی ( ECO )
مجموعه ای از قوانین ترانزیت تجاری،بین هشت کشور عضو اکو است، .
قانون هارتر
مجموعه ای از قوانین دریایی می باشد که جهت جلوگیری از سوء استفاده صاحبان کشتی و حمل کنندگان دریایی می باشد
کنوانسیون لاهه یا هیک
مجموعه ای از قوانین جهت یکسان سازی قوانین دریایی در سراسر جهان می باشد .
کنوانسیون ویزبی
مجموع اصلاحات قوانین لاهه می باشد
کنوانسیون لاهه ویزبی
اصلاحات قوانین لاهه در خصوص حمل کانتینر توسط کشتی می باشد .
کنوانسیون هامبورگ
قوانین اصلاح شده کنوانسیون لاهه - ویزبی می باشد
کنوانسیون یورک آنتورپ
قوانینی است که در مواقع ضروری براساس نظر کاپیتان کشتی جهت نجات کالاهای کشتی بعضی از کالاها را به دریا می ریزند
کنوانسیون هواپیمایی بین المللی کشوری ( شیکاگو )
قوانین بین کشورها می باشد که هر کشور عضو این کنوانسیون حق حاکمیت تام مطلق هر یک از کشورهای عضو را نسبت به فضای هوایی آن کشور به رسمیت می شناسند .
مجموع قوانینی است که جهت یکسان سازی مقررات حمل و نقل هوایی می باشد .
کنوانسیون توکیو
قوانین جرایم و برخی از اعمال ارتکابی در هواپیمامی باشد
مقاوله نامه بین المللی CIM
قوانین مربوط به حمل و نقل کالا با راه آهن می باشد .
در ايران هيأت وزيران در مورخه 1380/12/27 آئين‌نامه 45 ماده‌اي همراه با ضمايم مربوطه را جهت حمل و نقل جاده‌اي تصويب نمود كه برگرفته از توافق‌نامه جهاني ADR ميباشد.
در اين مقررات پنج محور اصلي عبارتند از :
- شناسايي و طبقه‌بندي كالاها
- برچسبها و علائم ايمني
- وظايف و مسئوليت‌هاي افراد و واحدهاي درگير (صاحب كالا، فرستنده كالا، پرسنل واحدهاي اجرايي مرتبط با حمل كالا و ...)
- مستندات و مدارك حمل كالاهاي خطرناك
- راهنماي اقدامات فوري براي شرايط اضطراري و بحراني
تمامي كالاهاي خطرناك در هر يك از مقررات مذكور بر اساس فهرست توصيه شده از سوي سازمان ملل طبقه‌بندي شده‌اند و بر اين اساس هر كالائي جزء كالاهاي خطرناك محسوب شود داراي يك كد چهار رقمي ميباشد كه به كد UN معروف است.
تعريف كالاي خطرناك
عبارتند از مواد يا محصولاتي كه در زمان جابجايي، عمليات بارگيري يا تخليه و نگهداري ممكن است باعث انفجار، آتش‌سوزي، خرابي تجهيزات فني و ساير كالاها و نيز مرگ، مسمويت، آسيب، سوختگي، تشعشع و يا بيماري انسان يا حيوان گردد.
صدور بارنامه براي كالاهاي خطرناك
بارنامه مدرك قرارداد حمل است كه متصدي در قبال دريافت كرايه حمل صادر مي‌كند و بر اساس آن تعهد حمل كالا را از نقطه‌اي به نقطه ديگر مي‌پذيرد.
بارنامه در حمل و نقل ريلي الزاما همراه واگن بوده و بعنوان شناسنامه بار تمامي اطلاعات مربوط به كالاهاي مورد حمل در آن ثبت مي شود. بنابراين براساس آن ميتوان به ماهيت كالا پي برده و در صورت بروز حادثه، اتفاق و يا ضرورت‌هاي ديگر اقدامات احتياطي، ايمني و ... متناسب با آن را بعمل آورد.
موارد مندرج در اظهارنامه و بارنامه
براي حمل بار فرستنده بايد تقاضاي حمل‌بار (اظهارنامه) را كه حاوي اطلاعات زير باشد امضا نموده و تسليم ايستگاه يا انبار مبدا كند:
- تاريخ تقاضا
- نام كامل و نشاني فرستنده
- نام كامل و نشاني گيرنده
- مبدا، مقصد
- نوع و مشخصات جنس
- وزن حقيقي جنس
- تعداد و علامت بسته‌ها
- نوع بسته‌بندي و ساير مشخصاتي كه در برگ تقاضاي حمل‌بار (اضهارنامه) ذكر ميشود.
علاوه بر آن براي حمل و نقل كالاهاي خطرناك فرستنده موظف است موارد زير را نيز در بارنامه يا اظهارنامه (بر حسب مورد) ذكر و مدارك مورد نياز زير را ارائه كند:
- نام دقيق و صحيح محموله (درج عناويني كلي شيميايي، مواد دارويي و عناوين تجاري مجاز نميباشد)
- كد UN محموله (شماره چهار رقمي سازمان ملل)
- شماره كلاس و زير كلاس
- شماره علامت خطر و برچسبها (روي بسته، واگن يا كانتينر)
- قيد شماره قراردادهاي ويژه (تخصصي) حمل كالاهاي خطرناك در صورت موجود بودن
- در صورت بارگيري مشترك مجاز، وزن هر بار به تفكيك با مشخصات كامل بيان شود.
- درج شماره كارت احتياطي
- درج مهر آرايش قطار و مهر عبارات اضافه در بارنامه
اطلاعات و داده‌هاي مندرج در جدول شناسايي و عمليات
جدول شناسايي و عمليات شامل مشخصات و خصوصيات كالاهاي خطرناك شامل :
- UN
- شماره NHM
- شماره برچسبها و علائم مورد نياز
- كلاس خطر
- شماره رديف در جدول RID
- شماره كد خطر
- عبارت ستون يازده بارنامه
- بسته‌بندي سازمان ملل
- نوع مخزن
- حائل
- عمليات مانوري
- عبارات اضافه و ... است.
کد UN :
براي شناسايي كالاهاي خطرناك يك عدد چهار رقمي به هر كالا اختصاص داده شده است كه اين عدد چهار رقمي شماره سازمان ملل يا اصطلاحاً كد (UN) ناميده ميشود. در واقع اين كد به عنوان كليد رمز براي شناسايي كالاهاي خطرناك ميباشد زيرا با دانستن اين كد ميتوان به اطلاعات زيادي كه براي حمل و بسته‌بندي و ... مورد نياز است دست يافت.
كلاس خطر:
اين ستون مبين كلاس خطر كالا است و تعلق هر يك از كالاهاي خطرناك را به كلاس‌بندي نه گانه نشان مي‌دهد.
شماره رده يا رديف در جدول:
اين شماره نمايانگر رديف ماده مورد نظر در جدول موجود در ضمينه دو SMGS و RID مربوط به كلاسي است كه آن ماده در آن طبقه‌بندي ميشود كه شامل يك بخش عددي (نشان دهنده رديف در جدول) و يك بخش حروفي است.
در اين ستون از سه حرف a,b,c استفاده شده كه ميزان خطر ماده را نشان مي‌دهند و عمدتاً حرف (a) مواد داري درجات خطر بالا، حرف (b) مواد خطرناك و حرف (c) مواد داراي درجات پائين خطر را نشان مي‌دهند.
بارنامه در حمل و نقل ريلي مواد خطرناك الزاما همراه واگن بوده و بعنوان شناسنامه بار تمامي اطلاعات مربوط به كالاهاي مورد حمل در آن ثبت ميشود. بنابراين براساس آن ميتوان به ماهيت كالا پي برده و در صورت بروز حادثه، اتفاق و يا ضرورت‌هاي ديگر اقدامات احتياطي،ايمني و ... متناسب با آن را بعمل آورد.
كد خطر:
نشاندهنده نوع خطرات كالا ميباشد زيرا برخي از كالاهاي خطرناك ممكن است علاوه بر خطرات كلاس مربوطه داراي خطر يك يا دو كلاس ديگر نيز باشند.
اعداد اين ستون يك رقمي، دو رقمي و حداكثر سه رقمي است. كه اولين رقم نشان دهنده اين است كه ماده به چه كلاسي تعلق دارد دومين رقم به اين معني است كه خطر بعدي ماده چيست كه چنانچه اين رقم صفر باشد نشان دهنده اين است كه آن ماده فقط خطرات همان كلاس را دارد.
به عنوان مثال اگر كد خطر ماده‌اي 40 باشد مفهومش اين است كه كالاي مورد نظر فقط خطرات كلاس 4 را دارد و اگر 44 باشد نشان دهنده شدت خطر كلاس 4 است. وجود رقم سوم به منزله خطر سوم كالا ميباشد. به اين معني كه ماده داراي خطرات بيش از دو كلاس ميباشد.
مثلاً در خصوص آمونياك كد خطر X286 است. يعني اين ماده در حالت اصلي و به صورت گاز قابليت اشتعال (كلاس 2) داشته و در ضمن سمي نيز است (كلاس 6-1) و در واكنش با آب حالت قليايي و خورندگي پيدا مي‌كند (كلاس 8) در اين ستون حرف X نشانه اين است كه آن ماده با آب واكنش خطرناك ايجاد مينمايد.
نكته:
اعداد ستون كد خطر در خصوص كلاس 1 يك رقمي بوده، به اين معنا كه تركيبي از زير كلاس مربوطه و گروه تطبيقي آن ميباشند. بعنوان مثال در مورد كد خطر D 1-1، مفهوم آن مجموعه‌اي از تعريف مربوط به زير كلاس 1-1 و گروه تطبيقي D ميباشد.
شماره NHM :
سازمان UIC براي شناسايي كليه كالاها جهت حمل و نقل روان‌تر اقدام به گروه‌بندي كالاها و تعيين يك شماره چهار رقمي براي هر گروه نموده و با توجه به تقسيم هر گروه به زيرگروههاي مختلف دو عدد و با تقسيم هر زيرگروه به كالاهاي مشخص دو عدد ديگر به آن افزوده است به طوريكه هر كالاي مشخصي در اين سيستم با يك عدد هشت رقمي شناخته ميشود.
اين عدد در گمركات نيز براي شناسايي كالا به عنوان تعرفه گمركي بكار ميرود.
شماره برچسب:
شماره برچسب و يا علامتي است كه بايد بر روي بسته‌ها، واگنها و كانتينرها جهت مشخص نمودن نوع محموله آنها الصاق ميشود.
عبارت ستون 11 بارنامه:
عبارت خلاصه شده‌اي است كه مشخص كننده نوع خطر ماده ميباشد. كه اين عبارت مي‌بايست در ستون 11 بارنامه براي كالاهاي خطرناك درج گردد.
مثلاً براي كنجاله با كد UN= 2217 كالاي خطرناك كلاس 4-2 عبارت «خودافروز» بكار ميرود.
بسته‌بندي سازمان ملل:
نوع بسته‌بندي استاندارد (I,II,III) براي هر ماده بيان شده است. در صورتيكه بيش از يك گروه بسته‌بندي براي يك ماده بيان شود بسته‌بندي بايد بر اساس معياربندي خطرات مشخص گردد. يعني بسته‌بندي بايد بكار رود كه براي درجه بالاي خطر مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
گروه بسته‌بندي I : براي مواد گروه (a)، به شدت خطرناك
گروه بسته‌بندي II : براي مواد گروه (b)، با خطر متوسط
گروه بسته‌بندي III : براي مواد گروه (c)، با خطر كم
معمولاً در علامتگذاري بعد از شماره بسته‌بندي حرفي مي‌آيد كه مبين گروه موادي است كه نوع ساختمان موجود برايشان مجاز است يعني:
X براي ظروف مورد استفاده براي مواد مربوط به گروههاي بسته‌بندي I,II,III
Y براي ظروف مورد استفاده براي مواد مربوط به گروههاي بسته‌بندي II,III
Z براي ظروف مورد استفاده براي موار مربوط به گروههاي بسته‌بندي III
روش، گونه، نوع و كد بسته‌بندي:
اين ستون مشخص كننده نوع و جنس ظروفي است كه كالاهاي خطرناك بايستي در آنها بسته‌بندي شوند كه از تعدادي پارامتر عددي و حرفي تشكيل شده است كه توضيحات آن در ادامه مي‌آيد. بعنوان مثال بسته‌بندي با مشخصه 1H3 به مفهوم اين است كه اين كالاي در گالن، از جنس پليمر با كفي فوقاني ثابت بسته‌بندي شده است.
نوع حمل واگنها و كانتينرهاي مجاز:
اين ستون بيانگر نحوه حمل و نوع وسيله‌اي است كه براي حمل و نقل هر يك از كالاهاي خطرناك مورد نظر مجاز شمرده شده است.
حمل و نقل کالای خطرناک
ممنوعيت بارگيري مشترك:
اين ستون مشخص مينمايد كه كالاي خطرناك از اين كلاس با كالاهاي خطرناك كدام يك از كلاسها نبايد مشترك بارگيري گردد.
به عنوان مثال گوگرد با كد UN= 1350 كه داراي كلاس خطر 1-4 ميباشد را نبايد با بسته‌هاي بار حاوي مواد و محصولات داراي علائم خطر شماره 1، 4-1، 5-1، 6-1 به طور مشترك بارگيري كرد.
عبارات اضافه:
منظور از عبارات اضافه خواصي است كه ماده علاوه بر خواص مربوط به كلاس خود، داراي آن خواص نيز هست. (اين ستون فقط در جدولي كه بر اساس كد UN تنظيم گرديده تكميل شده است).
شماره كارت احتياطي:
كارت احتياطي و بعبارت ديگر فرم كارت احتياطي برگه‌اي است كه در بر گيرنده مشخصات فيزيكي و شيميايي ماده و نحوه استفاده درست از آن، اقدامات احتياطي در حين حمل و نقل و انباركردن مواد، نحوه اطفاء حريق، استفاده از تجهيزات ايمني، اطلاعات بهداشتي، پيشگيري و كمكهاي اوليه پس از بروز سانحه ميباشد.
ظرف بسته بندی کالای خطرناک
تعيين نوع بسته‌بندي كالاهاي خطرناك با توجه به جدول مشخصات كالاهاي خطرناك و بر اساس تعاريف زير انجام ميشود:
كد0: ظروفي است كه در سطح مقطع عرضي داراي شكل دايره، بيضي، راست گوشه (و نيز مخروطي شكل) ميباشند.
كد1: استوانه‌ها- ظروفي هستند استوانه‌اي شكل با كفي مقعر و يا صاف، كه از جنس، مقوا، مواد پليمري، تخته چندلايي و ساير مواد مناسب ساخته مي‌شوند.
كد2: بشكه‌هاي چوبي- ظروفي هستند از جنس چوب طبيعي با ديواره‌هاي محدب و دايره‌اي شكل كه در سطح مقطع عرضي از پرچكاري حلقه‌ها و كف ساخته شده است.
كد3: گالن‌ها- ظروفي هستند فلزي يا پليمري كه داراي سطح مقطع راست گوشه يا چند گوشه بوده و مجهز به يك يا چند دريچه داراي شير و وسايل جنبي براي حمل ميباشند.
كد4: صندوق‌ها- ظروفي هستند به شكل راست گوشه يا چند گوشه كه از جنس فلز، چوب، تخته چندلايي،نئوپان، مقوا، پليمر و يا مواد مناسب ديگر ساخته مي‌شوند.
كد5: كيسه‌ها- ظروفي هستند انعطاف‌پذير از جنس كاغذ، لايه پليمري، منسوج پارچه‌اي و اجناس منسوج و يا داري شكل مناسب ديگر.
كد6: ظروف چند جزئي- ظرفي است متشكل از يك ظرف داخلي از جنس (پليمر، شيشه، چيني، و يا سراميك) و يك ظرف خارجي از جنس (مواد پلاستيكي، فلزي، مقوايي، تخته چندلايي) كه در هنگام سرهم شدن حكم يك واحد بسته‌بندي غيرقابل تفكيك را پيدا ميكنند.
نوع جنس
براي تعيين نوع جنس ظرف از حروف بزرگ استفاده ميشود.
كدبندي انواع ساختار ظروف
به منظور تعيين مشخصات ظروف كالاهاي خطرناك كدبندي با استفاده از مشخصات ظرف و نوع آن بشرح زير انجام ميشود:
* عدد اول نشاندهنده نوع ظرف است مثل: استوانه، گالن و ...
* يك يا چند حرف بزرگ لاتين نشانگر جنس است مثل: فولادي، آلومينيومي و ...
(چنانچه دو حرف لاتين پشت سرهم باشند اولي مربوط به ظرف داخلي و دومي مربوط به ظرف خارجي است.) به طور مثال: 1H3 يعني نوع بسته‌بندي: گالن، جنس بسته‌بندي: پليمر، كاتگوري: كفي فوقاني ثابت
در صورتي كه مخازن با مواد خطرناك پر شده باشند بايد مقداري فضاي خالي در بالاي مخزن براي اثر انبساط مايع در نظر گرفت تا در اثر حرارت در طول حمل و نقل موجب خروج مايع يا تغيير شكل مخزن نشود.
شرايط بسته‌بندي كالاهاي خطرناك
فرستنده موظف است كليه شرايط و مقررات بسته‌بندي كالاهاي خطرناك را مطابق دستورالعملهاي مربوط به هر كلاس از جمله موارد زير را دقيقا رعايت كند.
- بسته‌بندي بايد به گونه‌اي باشد كه در شرايط طبيعي و عادي حمل مانع خروج محتويات به بيرون شده و چنان مستحكم باشد كه در هنگام حمل شل نشده و فشارهاي معمول را تحمل كند.
- چنانچه بسته‌بندي مواد خطرناك طبق مقررات با يكديگر و با ساير بارها مجاز شمرده شده باشد بايد ظروف داخلي آنها متفاوت و جدا از هم در يك بسته قرار گيرند و تمهيداتي نيز انديشيده شود تا در صورت خرابي، نشت و يا نابودي ظروف داخلي واكنش خطرناك رخ ندهد.
- مواد سازنده ظرف و دريچه‌هاي آن نبايد در معرض تاثير مضر محتويات بوده و در هنگام تماس با آن نبايد هيچگونه تركيب خطرناكي بوجود آورد.
- در صورتيكه مخازن با مواد خطرناك پر شده باشند بايد مقداري فضاي خالي در بالاي مخزن براي اثر انبساط مايع در نظر گرفت تا در اثر حرارت در طول حمل و نقل باعث خروج مايع و يا تغيير شكل مخزن نشود.
- مخازن شيشه‌اي نبايد داراي نقصي باشند كه ميزان استحكامشان را تقليل دهد. دريچه‌هاي مخازن بايد به منظور جلوگيري از شل شدن داراي تجهيزات اضافي (مثل نصب كلاهك، محفظه‌بند، و محكم كردن) باشند.
- در بسته‌بندي كلاس 1 (مواد منفجره) ميخ‌ها، گيره‌ها، و قطعات محكم كننده‌اي كه از جنس فلز هستند بايد داراي پوشش محافظتي باشند.
- بسته‌بندي‌هاي داخلي بايد طوري در بسته‌بندي‌هاي خارجي جاي گيرند كه در شرايط عادي از شكستن و سوراخ شدن آن جلوگيري گردد.
- بسته‌بندي‌هاي مخصوص مواد جامدي كه در دماي مناسب امكان تبديل آنها به مايع وجود دارد بايد آن ماده را در حالت مايع حمل كرد.
- مواد محلول در آب بايد در ظروف مقاوم در برابر آب بسته‌بندي گردند.
- مواد و فرآورده‌هاي خطرناك در صورتي براي بسته‌بندي (بارگيري) مشترك مجاز شمرده مي‌شوند كه استعداد انجام واكنش خطرناك با يكديگر را نداشته باشند.
واكنش خطرناك شامل موارد زير ميباشند:
- احتراق (توليد حرارت)
- تشكيل مواد ناپايدار
- تشكيل مواد خورنده
- انتشار گازهاي سمي يا قابل اشتعال
مواد و فرآورده‌هاي خطرناك در صورتي براي بسته‌بندي (بارگيري) مشترك مجاز شمرده مي‌شوند كه استعداد انجام واكنش خطرناك با يكديگر را نداشته باشند.
وظايف فرستنده يا گيرنده (بر حسب مورد) در تخليه و بارگيري
- پس از بارگيري و تخليه، كليه سطوح داخلي و خارجي واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك را به همراه اقدامات احتياطي پاكسازي و برچسب‌هاي روي آنها برداشته شوند. (در صورت عدم پاكسازي واگنهاي حامل اين نوع مواد، علائم و برچسب‌هايي كه براي حمل محموله فوق‌الصاق شده بايستي همچنان بر روي واگن مزبور باقي بماند و دريچه‌هاي تهويه واگنهاي مسقف باز و درپوش و شيرهاي تخليه واگنهاي مخزندار كاملا بسته گردند)
- بسته‌هاي حاوي بارهاي خطرناك را هنگام بارگيري در واگن يا كانتينر به شكلي در جاي خود محكم نمايد كه مانع جابجايي و واژگوني و يا افتادن آنها باشد.
- در صورتيكه محموله در كيسه يا كارتن حمل ميگردد بايستي داخل واگن يا كانتينر حداقل 10 عدد كيسه يا 5 عدد كارتن خالي از همان نوع قرار داده شود.
- به محض رسيدن محموله و واگذاري آنها جهت تخليه لازم است در اسرع وقت با اقدامات احتياطي تخليه شود.
- بعد از تخليه اين نوع محموله‌ها، محل تخليه از آثار همان مواد كاملا پاكسازي شود.
شرايط ويژه حمل و نقل كالاهاي كلاسهاي 1 و7
با توجه به ويژگي‌هاي كالاهاي خطرناك كلاسهاي 1 و 7، حمل و نقل اين قبيل كالاها نياز به مراقبت‌هاي بيشتري علاوه بر مقررات عمومي دارد. مقررات حمل كالاهاي خطرناك ويژه به شرح زير است:
- براي حمل كالاهاي خطرناك ويژه (كلاسهاي 1و7) بايد حداقل 24 ساعت قبل بوسيله فرستنده تقاضاي واگن به عمل آيد و چنانچه مواد مزبور كمتر از ظرفيت يك واگن باشد بايد كرايه ظرفيت كامل واگن دربست با رعايت مصوبات هئيت مديره پرداخت شود.
- توقف لكوموتيو در مجاورت محل بازگيري، تخليه انبار كالاهاي خطرناك ويژه اكيدا ممنوع است و چنانچه عبور لكوموتيو از نزديكي آن لزوم پيدا كند بايد از تخليه و بارگيري مطلقاً خودداري شود و در صورت امكان روي محموله‌ها را با برزنت پوشانيده و درب واگن يا انبار بسته شده باشد.
- مسئول وقت ايستگاه موظف است مراتب خطرناك و ويژه بودن محموله واگنهاي ترانزيت يا وارداتي و صادراتي كه نياز به تعويض فوري دارند را قبل از واگذاري جهت تعويض فوري با ارسال تلفنگرام به اطلاع مسئول تعويض برساند.
- قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايستي مطابق با مندرجات كارت احتياطي تجهيزات لازم ايمني به همراه داشته باشند در غير اينصورت حمل آنها ممنوع ميباشد.
- دپوي كالاهاي خطرناك ويژه در ايستگاه‌هاي راه آهن به جز محل‌هاي اختصاصي از قبل تعيين شده ممنوع است و لازم است به محض واگذاري واگن نسبت به بارگيري، تخليه يا حمل واگنها اقدام شود.
- قبل از ورود و واگذاري واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه مسئول وقت ايستگاه بايد با ارسال تلفنگرام مراتب را جهت اقدام مقتضي به اطلاع پليس ناحيه برساند.
- بارگيري و تخليه كالاهاي خطرناك ويژه بايد در روشنايي و يا در روز انجام گيرد و در مناطق گرم بايد صبح زود يا مقارن غروب و در ساير مواقع در صورت امكان در سايه صورت گيرد.
- تخليه و بارگيري كالاهاي خطرناك ويژه نبايد در سكو و يا در انبار كالاي ايستگاه انجام شود بلكه بايد در دورترين خط و دور از ابنيه و اماكن راه‌آهن انجام پذيرد.
- واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايد حداقل دو واگن از واگنهاي حامل ريل، تيرآهن، لوله و امثال آن فاصله داشته باشد.
- با قطارهاي مخصوص حمل كالاهاي ويژه بايد مامور فني و مامور آتش‌نشاني و اعزام شود.
- عمليات مانور و تفكيك واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايستي با احتياط كامل و حداكثر سرعت مانور 15 كيلومتر در ساعت انجام شود.
- حمل واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه با كالاهاي خطرناك ساير كلاسها ممنوع است.
- قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه در اعزام نسبت به ساير قطارهاي باري در اولويت اول ميباشند.
- واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه كه به طور مستقيم حركت ميكنند. در صورت لزوم توقف، با توجه به ماده 25 بايد محاسبه ترمز دستي به صورت دو برابر كالاهاي عادي محاسبه و منظور شود.