حمل و نقل دریایی ساختمانی وابسته به بنادر است . بنادر می توانند به محلی برای توسعه اقتصادی و درآمد زایی کشور تبدیل شوند .
توسعه بنادر همچنین به اشتغال زایی در کشور کمک می کند . یکی از راهکار های جدید ارائه شده در این مورد ، بنادر نسل سوم هستند . کشتی ها در حوزه ی حمل و نقل دریایی کالا از مقررات و شرایط خاصی که برای ترانزیت کالا ایجاد می شود استفاده می کنند .
با توسعه بنادر نسل سوم و ارایه خدمات مطلوب ایجاد معافیت های قانونی و سرویس دهی مطلوب در زمینه ی تامین آب ، برق ، سوخت ، امکانات رفاهی و ... در کنار بنادر نسل سوم مانند شهید رجایی ، امام خمینی و امیرآباد و اخیرا بندر چابهار با توجه به طرح توسعه سواحل مکران لازم به فراهم شدن است .
با توجه به ایجاد شرایط توسعه حمل و نقل کانتینری و حمل و نقل ترکیبی یا چندوجهی در دریا ، خشکی در نگاه به بنادر به عنوان یک مرکز تخلیه ،بارگیری ، نگهداری و انبارداری کالا تغییر یافته و بنادر به عنوان مراکز تجاری و بنگاه اقتصادی که در آن محدوده بسیاری از عملیات های تکمیلی بر روی کالاهای ورودی می‌تواند انجام شود ، مورد بررسی قرار گرفته است . این امر باعث شده تا محدوده پسکرانه بنادر افزایش بیابد و به مجموعه ای از مراکز صنعتی و تولیدی با هدف افزایش ارزش بر روی بار با ایجاد کارخانه ها، شرایط بسته بندی ، بازاریابی ، خدمات مرتبط با کالاهای تولید شده ، اشتغال زایی و گردش سرمایه در بنادر حمل و نقل دریایی کالا تبدیل گردند .
در بنادر نسل سوم جایگاه یک بندر از حوزه ی محلی و یا انحصاری به ابعاد بین المللی و رقابتی با دیگر بنادر قرار می گیرد . حجم ترافیک حمل و نقل دریایی آن بنادر با تعداد کشتی های ورودی و خطوط منظم لاینری و ورود و خروج کالا به پسکرانه های بندر افزایش می یابد . میزان اشتغالزایی با ایجاد شهرک های صنعتی در بنادر و اطراف آن به منظور ارزش افزوده بر روی کالاها و خدمات جانبی گسترش پیدا می کند . بنادر نسل سوم به نحوی به بنگاه های اقتصادی سودآور و خودکفا تبدیل گشته است که تامین منابع مالی مورد نیاز برای شرکت های سرمایه گذاری و تامین منابع را در درون بنادر فعال تر می نمایند و به همین دلیل به برخی معافیت های ایجاد شده و حمایت های مالی از طرف مراجع رسمی دولت نیاز دارد .
در دو دهه اخیر با نگاه ایجاد و توسعه بنادر نسل سوم در ایران ، بنادر شهید رجایی ، امام خمینی و امیرآباد سعی کردند شرایط لازم را برای ارائه خدمات مطلوب تر و از نوع نسل سوم برای مشتریان خود فراهم آورند که در برخی از موارد هم موفق بوده است . در برخی از شاخص های بنادر نسل سوم نیاز به هماهنگی های بیشتر بین ذینفعان و بخش های مختلف فعال در بنادر ضروری به نظر می رسد .
بندر های نسل سوم در خصوص انبارداری ، به صورت تخصصی انبار مخصوص هر کالا را فراهم می نماید که دارای ترمینال خاص تخلیه و بارگیری و انبار هر یک از کالا ها می باشد . از تجهیزات متناسبی که گاها برای کالای خاص تعبیه می شود برای هر یک از کالاها در ترمینال‌های خاص استفاده می کند .
در یک بندر نسل سومی حمل و نقل دریایی کالا ، صنایع بندری و دریایی در محدوده بندر و پسکرانه آن توسعه پیدا می کند . با توجه به ایکه کشتی های ورودی به آن بنادر امکان ارائه خدمات مختلفی را در حوزه حمل و نقل دریایی از جمله سرویس های کشتی ، تعمیرات ، قطعات ، سوخت ، آذوقه و امکان ارتباط با موسسات رده بندی ، بیمه کشتی ، تعویض پرسنل کشتی فراهم می باشد . در بندر نسل سوم در کنار خود امکان حضور کلیه شرکت های خدماتی دریایی را فراهم کرده است تا کشتی بتواند در سریع ترین زمان ممکن خدمات دریایی متناسب را دریافت کند .
با توجه به کانتینری شدن بنادر ، در بنادر نسل سوم باید اطلاعات به موقع در مورد موجودی کالا و کانتینر و جابجایی آنها و امکان چیدن کالا و تخلیه آن از کانتینر ، بسته بندی و توزین بسته‌بندی‌های مجدد با قابلیت دسترسی آسان فراهم باشد . این اقدامات برای افزایش سرعت بهتر است به صورت مکانیزه انجام گیرد . ارائه خدمات ارزش افزوده بر روی کالاهای ورودی به حوزه ی بنادر و فراهم کردن کارخانه های مرتبط با هر یک از کالاها به نحوی که از لحاظ قانونی و معافیت های گمرکی در بندر نسل سوم باید امتیازهای ویژه و جذابیت ایجاد نموده تا شرایط برای احداث انواع کارخانه ها در محدوده بنادر و پسکرانه یک بندر نسل سوم فراهم شود .
در این راستا قطعاً توسعه تکنولوژی نرم افزارهای مرتبط با حوزه ی IT از ضروریات می باشد تا ارائه اطلاعات و ایجاد بانک اطلاعاتی خدمات مختلف در زمینه های دریایی و بندری و مالی در دسترس کلیه شرکت های فعال در بندر و نمایندگی کشتی ها و متقاضیان قرار گیرد .
کارخانه هایی که در حاشیه شهرها به عنوان مثال کارخانه های خودروسازی که بین تهران، کرج و قزوین وجود دارند و به جهت استقرار آنها در مرکز کشور سالیانه تعداد بسیار زیادی از کانتینرهای مربوط به کالاهای آنها ترافیک جاده ای کشور را اشغال نموده و از طرف دیگر موجب تراکم جمعیت و آلودگی در تهران و حاشیه شهرهای بزرگ شده است . این کار خانه ها باید به بنادر نسل سوم کشور و پسکرانه های آن ، مانند بندرعباس و بندر امام منتقل شوند ، دقیقا در همان جایی که کانتینرهای قطعات خودرو وارد کشور می شوند در همان بندر کارخانه مرتبط احداث شده و از معافیت های لازم نیز بهره مند شوند .
. در حال حاضر محدوده بین بندرعباس تا بندر لنگه امکانات راه دسترسی جاده ای ، هوایی و ریلی را داراست و نه تنها با ایجاد چند کارخانه آب شیرین کن و فراهم کردن آب و برق مورد نیاز می توان شهرک های مسکونی و صنعتی مورد نیاز در پسکرانه بنادر نسل سوم را احداث نموده بلکه با ایجاد اشتغالزایی در محدوده نزدیک به دریا ، استراتژی توسعه دریا محور را تقویت کرد .
حمل و نقل دریایی در کشور ما صنعتی در حال توسعه است و توجه به آن برای توسعه اقتصادی در آینده امری مهم و کلیدی به حساب می آید .