شرکت های حمل و نقل بین المللی خدمات خود را در محدوده مجوز ها و پروتکل های سازمانی که از پیش تعیین شده انجام می دهند . این شرکت ها با تحویل بار از مشتری مبدا ، پروسه ی ترانزیت را آغاز کرده و پس از تکمیل مدارک در پروسه فوروارد کالای تجاری را به دست کریر سپرده تا به دست فرد حقیقی یا حقوقی گیرنده در مقصد نهایی برسانند .
حمل و نقل بین المللی را با توجه به فاکتور های مختلفی از جمله هزینه ها ، قوانین و مقررات ، تشریفات گمرکی و .... می توان دسته بندی کرد . برای به دست آوردن یک درک درست از ترانزیت لجستیک یا منطقی باید از اجزای اصلی که این ساختمان حرفه را تشکیل می دهند آگاه باشیم .
یکی از عهد نامه هایی که در ساز و کار حمل کالای بین المللی ایجاد شده T.I.R یا کارنه تیر می باشد . این عهدنامه در ترابری جاده ای بین المللی بسیار کاربرد دارد .
TIR مخفف کلمه فرانسوی Transport International par la Route و یا Transports Internationaux Routiers است.
کارنه تیر موافقتنامه‌ای بین‌المللی برای سرعت بخشیدن به فرایند ترابری و عبور کالا از کشور ثالث برای رسیدن به مقصد است . کارنه تیر سند بین‌المللی ترانزیت زمینی که طبق مقررات کنوانسیون تیر نام گمرکخانه‌های مجاز مبداء و مقصد و راههای مجاز عبور کالای ترانزیتی توسط مقامات گمرکی از قبل مشخص گردیده و کالای تحت صحابت آن در هنگام ورود به مرز نیاز به تشریفات گمرکی ندارد.
کشورهائی که به این عهدنامه می‌پیوندند باید مؤسسه‌ای را مسئول صدور مجوز (carnet) کنند تا وسایل نقلیه با ارائه این مجوز بدون انجام تشریفات گمرکی از کشورهای سر راه بگذرند. این عهدنامه در سال ۱۹۴۹ به امضاء رسید.
کارنه تیر به چه معناست ؟
كارنه تیر TIR carnet سندی گمركی می باشد كه برای ترانزیت بین المللی كالا در چارچوب قوانین كنوانسیون تیر (TIR) در كشور مبدا صادر می شود و با توجه به آن كالا در وسیله نقلیه جاده ای به طور پلمپ شده از خاك كشورهای بین راه عبور خواهد کرد و تا مقصد نیازی به انجام تشریفات گمركی مربوط به ترانزیت در مرزهای ورودی و خروجی این كشورها طبق قوانین داخلی آنها نمیباشد.
در حمل و نقل بین المللی جاده ای ، وسایل نقلیه که كالای تجاری ، صنعتی و ... را جابجا می کنند ، برای عبور (ترانزیت) از خاك هر كشور باید در مرز ورودی، پس از تنظیم اظهارنامه ترانزیت مورد بازرسی توسط گمرك قرار بگیرد و صاحب كالا با توجه به مقررات داخلی آن كشور سپرده نقدی یا ضمانت نامه تودیع می كنند و در اظهارنامه متعهد می شوند كه كالا تا موعد مقرر در پروانه ترانزیت از مرز خروجی تعیین شده خارج شود . در اغلب موارد این تشریفات گمركی سبب افزایش زمان ترانزیت ، معطلی وسیله نقلیه و در نتیجه عدم رسیدن کالا در موعد مقرر می شود و هزینه های اضافی به بار می آورد ، ضمن اینكه احتمال دارد كالا در این میان خسارت دیده ، فاسد شده یا سرقت شود.
به منظور سرعت بخشیدن به فرایند حمل و نقل بین المللی ، کاهش زمان تشریفات گمركی و جلوگیری از خسارت های احتمالی در جریان ترانزیت بین المللی كالا ، كنوانسیونی تحت عنوان ((كنوانسیون گمركی مربوط به حمل و نقل بین المللی كالا در جاده ها تحت كارنه های تیر)) به ابتكار اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای در سال 1959 منعقد شد كه در سال 1975 جای خود را به كنوانسیون دیگری با همین اسم داد.
بر طبق این عهد نامه سندی برای ترانزیت بین المللی كالا صادر می شود با نام كارنه تیر یا دفترچه تیر که بدین منظور اعضای كنوانسیون موظفند ، سازمانی را برای صدور كارنه تیر و تضمین پرداخت هزینه های ناشی از تخلفات از مقررات كنوانسیون تعیین کنند.
به موجب قانون الحاق ایران به كنوانسیون مزبور، مورخ 1363 ، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن به عنوان انجام دهنده وظایف دولت موسسه صادركننده و ضامن كارنه تیر مشخص شده است .
كارنه تیر به زبان فرانسه چاپ می شود ، مع هذا ممكن است دارای صفحات اضافی شامل ترجمه متن كارنه به زبان كشور محل صدور باشد .عهدنامه كارنه تیر كه برای موسسات حمل و نقل مورد تایید و صرفا" برای حمل جاده ای كالا تهیه می شود ، فرم استانداردی دارد . برای كالای هر وسیله نقلیه ، تركیبی از وسایل نقلیه (وسایل نقلیه متصل شده به یكدیگر) یا برای چندین كانتینر كه بر روی یك وسیله نقلیه یا تركیبی از آنها بار شده است ، یك كارنه تیر صادر می شود كه فقط برای یك سفر معتبر است. بر روی كارنه شماره اسناد جداشدنی به منظور كنترل گمركی و اسناد تصفیه حساب برای عملیات حمل و نقل ذكر شده است . تعداد برگه های سند كارنه تیر بر اساس تعداد كشورهای واقع بین مبدا و مقصد كالا تعیین می شود که بین حداقل 6 و حداكثر 20 برگ متفاوت است . این صفحات دارای شماره های 1 و2 هستند كه آنها را اصطلاحا" وله (volet) می نامند و بر روی آنها تمام مشخصات كالای ارسالی ذكر می شود.
تعداد نسخه های سند کارنه تیر در فرایند حمل کالا
در صورتی كه كالا فقط بین یك گمرك مبدا و یك گمرك مقصد جابجا شود كارنه باید حداقل دارای دو برگ برای كشور مبدا و دو برگ برای كشور مقصد و دو برگ برای هر كشوری كه از آن عبور می كند باشد ، برای هر مکان جدید جهت بارگیری یا تخلیه دو برگ دیگر لازم خواهد بود .
اضافه بر این ، طبق كنوانسیون تیر ، لازم است كه وسیله نقلیه پس از بارگیری ، در گمرك كشور مبدا بازرسی و لاك و مهر (سیم و سرب یا پلمپ) بشود و پلاك های مستطیل شكل با علامت TIR در قسمت های جلو و عقب وسیله نقلیه نصب شده باشند . برای جلوگیری ازسوء استفاده، طرف های كنوانسیون باید نمونه مهرهائی را كه بكار می برند را برای یكدیگر ارسال کنند . وسیله نقلیه و كانتینر خود نیز باید طبق استانداردهای مقرر در ضمائم كنوانسیون تنظیم شده باشد.
اگر مقررات كنوانسون رعایت شود ، دارندگان كارنه تیر می توانند پس از پلمپ وسیله نقلیه در گمرك محل بارگیری یا در نزدیك ترین گمرك به این محل در كشور مبدا ، بدون هیچ معطلی و بدون انجام تشریفات در گمرك ناظر بر ترانزیت خارجی ، كشورهای مختلف را پشت سر گذاشته و تا مقصد نهائی به راه خود ادامه می دهند ؛ به عبارت دیگر، مسئولین گمركی كشورهای بین راه الزامی ندارند وسیله نقلیه و كالا را مورد بازرسی كامل قرار بدهند. مگر اینكه انجام چنین بازرسی هائی ضرورت پیدا می كند كه در این صورت وسیله نقلیه باید مجددا" پلمپ شود .
گرچه کنوانسیون كارنه تیر، حمل كننده و صاحب كالا را از الزام به تنظیم اسناد گمركی كشورهای بین راه و تودیع سپرده یا ضمانت نامه ویژه ترانزیت معاف است ، ولی مانع اجرای محدودیت ها و نظارت هائی كه طبق مقررات داخلی این كشورها در زمینه های اخلاقی، بهداشتی و امنیت عمومی وجود دارد ، نمی شود و وصول عوارضی را كه ممكن است به موجب همین مقررات پیش بینی شده باشد، منتفی نمی سازد . در واقع این موارد از قبل پیشبینی شده اند . همچنین مقامات گمركی ممكن است برای حمل كالا در قلمرو كشور مقصد خود محدودیت های زمانی برقرار كرده یا تقاضا می دارند كه وسیله نقلیه مسیر مشخصی را طی كند یا برای جلوگیری از سوء استفاده، تشخیص دهند كه وسیله نقلیه به هزینه حمل كننده همراهی (اسكورت) شود.
طبق این كنوانسیون موسسه ضامن ، تعهد می نماید كه در صورت قانون شکنی دارنده كارنه تیر از مقررات این سند ، حقوق و عوارض گمركی متعلق به كالا و هرگونه عوارض تاخیر ، بهره های مربوط را طبق قوانین و مقررات كشوری كه جرم در آن واقع شده است بپردازد. البته این تضمین رفع مسئولیت اشخاصی محصوب نمی شود كه مقررات كنوانسیون تیر را نقض کنند . مسئولیت ضامن در قبال مقامات یك كشورعضو كنوانسیون فقط از زمانی آغاز می شود كه كارنه تیر از طرف مقامات گمركی آن كشور مورد قبول واقع شده باشد ؛ به علاوه ، مسئولیت موسسه ضامن تنها در قبال كالاهائی نیست كه در كارنه درج شده باشد ، بلكه شامل كالاهائی نیز می شود كه در لیست كارنه گنجانده نشده ولی به طورغیرقانونی در قسمت پلمپ شده وسیله نقلیه یا كانتینر قرار می گیرند.
در هر صورت ، وقتی كه مقامات گمركی كشوری بدون قید و شرط كارنه تیر را تصفیه می كنند، دیگر نمی توانند از موسسه ضامن مبالغ فوق الذكر را طلب کنند ، مگراینكه مقاصا حساب مجعول باشد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد عهدنامه کنوانسیون کارنه تیر ، مقاله PDF زیر را در مورد پر کردن فرم ها و مدارک لازم و شرایط گمرک مطالعه کنید .
نحوه پر کردن فرم کارنه تیر و اطلاعات مندرج در کنوانسیون TIR
اتاق صنایع ، معادن و بازرگانی ایران ارگانی مسئول در زمینه ی ارائه خدمات مربوط به عهدنامه حمل و نقل بین المللی کارنه تیر است . برای انجام فرایند حمل و نقل جاده ای با بهره گیری از سرویس های تسریع کننده کارنه تیر ، باید از نحوه پر کردن فرم ها اطلاع داشته باشیم . در صورت هر گونه سوال در خصوص نحوه اجرای عملیات حمل و نقل کالا تحت پوشش کارنه تیر، می بایست با مؤسسه ملی خود تماس حاصل نمائید.
یکی از سرویس هایی که توسط اتاق صنایع ، معادن و بازرگانی ایران برای رسیدگی به سوالات مراجعین طرحی شده است ، سرویس فوریت های تیر است . سوالات مربوط به نحوه اجرای کنوانسیون تیر، از طریق تلفن ، نمابر و ایمیل مطرح می شوند .
کارنه تیر شامل صفحه روی جلد کارنه تیر ، مانیفست زردرنگ کالا غیر گمرکی ، یک جفت وله های سفید و سبز )با ته سوش های مربوطه( ، گزارش تائید شده و جلد آخر با ته چک جداشدنی می باشد . کارنه تیر 6 و 14 وله موجود می باشد. هر عملیات تیر به یک جفت وله ) 1 برگ سفید و 1 برگ سبز( نیاز دارد.
برای اینکه بتوانیم به درک بهتری از استفاده از این کنوانسیون حمل و نقل بین المللی برسیم باید آگاه باشیم که چه کسی مسئول است، چه موقع بار ترانزیت می شود ، چه چیزی تحت فرایند ترابری قرار میگیرد را و طی چه اقداماتی بار از مبدا به مقصد می رسد .
برای مثال مشخص می کنیم که در طول مسیر از کدام کشور ها و ادارات گمرک عبور می کنیم .
یکی از فرم های اطلاعاتی که باید در این حوزه پر شود .وله مربوط به اطلاعات موسسه و دارنده کالاست . این سند دارای 12 بخش است که باید پر شود .
بخش های 1 تا 4 ، درهنگام صدور توسط مؤسسه تکمیل می گردد .
بخش 1 : تاریخ اعتبار نهایی )سال/ماه/روز ( کارنه تیر )حداکثر 75روز از تاریخ صدور سوای روز صدور(کارنه تیر می
بایست توسط گمرک مبدا قبل یا تا آخرین روز اعتبار مورد قبول قرار گیرد و نه پس از خاتمه اعتبار
بخش 2 : اطلاعات موسسه
بخش 3 : جزئیات کامل دارنده، شامل کد اختصاری
)به شکل مهر توصیه می شود(
بخش 4 : مهر و امضای مؤسسه
بخش های 6 تا 12 توسط دارنده قبل از سفر تکمیل می گردد
بخش 6 : کشور/کشورهای مبدا شامل کد استاندارد سه حرفی
بخش 7 : کشور/کشورهای مقصد شامل کد استاندارد سه حرفی
بخش 8 : شماره پلاک کامیون
بخش 9 : شماره گواهی قبولی و تاریخ اعتبار – برای حمل و نقل کالای سنگین و حجیم مورد نیاز نیست – می بایست در طول عملیات تیر معتبر باشد
بخش 10 : اگر کانتینر باشد، شماره شناسه
بخش 11 : توضیحات )مانند کالاهای سنگین و حجیم(
بخش 12 : امضای دارنده )دستی(. مهر شرکت توصیه می شود!
نکاتی چند راجع به پر کردن فرم :
- پاک کردن یا بازنویسی در کارنه تیر مجاز نمی باشد. اشتباهات می بایست ضربدر زده شود و اصلاح آن که باید به تایید مراجع گمرکی برسد .
- کارنه تیر مورد استفاده برای ترکیبی از خودروها و کانتینرها: اطلاعات هر خودرو یا کانتینر بصورت جداگانه با شماره ثبتی می بایست قید گردد .
- تاریخی که در کارنه تیر درج می گردد می بایست شامل فرمت سال/ماه/روز باشد.
- ادارات گمرک می بایست با نام و در صورت لزوم مکان خود مشخص گردند.
عهدنامه کارنه تیر دارای اسناد دیگری هم می باشد که استفاده از آن حمل و نقل بین المللی بهینه را میسر می سازد . این اسناد شامل اطلاعات مربوط به دارنده ، مانیفست زردرنگ کالا غیر گمرکی ، اطلاعات مربوط به گمرک مبدا ، اطلاعات مربوط به گمرک خروجی ، اطلاعات لازم برای گمرکات بین راه و گزارش پیشرفت کار می باشد .
وبسایت حمل کالا با هدف ایجاد جامعترین بانک اطلاعاتی حمل و نقل بین المللی به طور عام و حمل و نقل داخلی به طور خاص ، اطلاعات کنوانسیون ها ،صادرات و واردات و شرکت های اتوبار و اسباب کشی را ارائه می دهد .
معرفی شرکت های حمل و نقل بین المللی »
شرکت حمل کالای سورچی ترابر
حمل و نقل بین المللی یاسمن
ترانزیت بین المللی پیشتاز پویا
شرکت حمل و نقل بین المللی تیرداد سپهر
کمپانی حمل بین المللی کالای مژده ترابر
شرکت ترابری بین المللی مروارید گستر ایرانیان
شرکت حمل و نقل بین المللی مرندو